| Antykwariat Numizmatyczny - Michal Niemczyk > Auction 43 | Auction date: 16 March 2024 |
| Lot number: 2409 Price realized: 85,000 PLN (Approx. 21,550 USD / 19,792 EUR) Note: Prices do not include buyer's fees. | Show similar lots on CoinArchives Find similar lots in upcoming auctions on  |
| Lot description: Probe coins of the Second Polish Republic POLSKA / POLAND / POLEN / II RP / PROBA / PATTERN II RP. PROBE / PATTERN srebro Konstytucja 5 zlotych 1925 - monogramy SW i WG – BEAUTIFUL i RZADKA AW: Po środku godło: orzeł ukoronowany koroną zamkniętą, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA 1925, z prawej strony przy łapie orła herb Kościesza - znak warszawskiej mennicy. Na awersie okolicznościowej pięciozłotówki również monogramy w polu: SW - prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz WG - premiera Władysława Grabskiego, a także data 3/V. RW: Przedstawienie personifikacji Polski na postumencie, wyciągającej dłoń po trzymaną przez młodzieńca księgę z napisem „KONSTYTUCJA", w dole złożony snop zboża z sierpem. Poniżej napis: PIĘĆ 5 ZŁOTYCH 5. W zależności od odmiany, w otoku perełkowa obwódka złożona z 81 lub 100 perełek. Rant: Napis łaciński - SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX, co tłumaczy się: dobro Rzeczpospolitej najwyższym prawem. Okoliczności prawne Rok 1925, na który przypaść miała szeroka emisja pięciozłotówki z Konstytucją był w historii rodzimej gospodarki czasem ciężkiej walki o stabilizację. Samą decyzję o ostatecznym kształcie monety poprzedziły aż cztery rozporządzenia i jedna specjalna ustawa, począwszy od zimy 1924 r., kiedy ustalono, że pięciozłotówki bite będą w srebrze próby 900, a krążki powinny mieć średnicę 37 mm i masę 25 gramów. Nowelizacja, która nastąpiła już po kwartale, obniżyła próbę metalu do 750, przy założeniu, że pozostałe parametry nie ulegną zmianie, co kolidowało z regułami obowiązującej jeszcze Łacińskiej Unii Monetarnej. Po miesiącu, rozporządzeniem Ministra Skarbu ustalono wzory obiegowych monet, przy czym pięciozłotówce przypadł projekt Tadeusza Breyera, ostatecznie zmieniony w maju 1925 r. na „Konstytucję" opracowaną przez Stanisława Lewandowskiego. Przywrócenie zgodnej z zasadami próby 900 nastąpiło natomiast w czerwcu i - mimo zamówienia srebra w hucie w Strzybnicy - zaniechano produkcji obiegowych egzemplarzy, z uwagi na fakt, że przy takim założeniu wartość metalu przewyższała tę deklarowaną w nominale. W Mennicy Państwowej rozpoczęto jednak zawczasu przygotowania do emisji, opracowując stemple i wykonując przykładowe okazy w różnych odmianach -oprócz monet srebrnych, sto pięciozłotówek wybito w tombaku i 60 w mosiądzu, przy czym srebrna „Konstytucja" wykonana specjalnie polerownym stemplem lustrzanym znana jest zaledwie w jednym.Polonia Stanisława Lewandowskiego Przedstawienie upamiętniające uchwalenie Konstytucji 3. maja odwołuje się do tradycji dalece wcześniejszej niż stylistyka na nowo kształtującej się, XX-wiecznej Polski. Stanisław Lewandowski, opracowując wybitą scenę, nawiązał kompozycyjnie do przyznawanych w poprzednim wieku medali na rolniczo-przemysłowych wystawach - kobieca postać siedząca na niewysokim postumencie wspierała dłoń na kartuszu, wskazując na pozostałe symboliczne przedmioty w pobliżu. Polonia, uosabiająca na międzywojennej pięciozłotówce ojczyznę, wspiera więc zgodnie z tą konwencją prawy nadgarstek na tarczy z orłem, wyciągając drugą dłoń po trzymaną przez młodego giermka Konstytucję. U jej stóp złożony jest snop zboża z sierpem, natomiast stylizacja szat nawiązywać może jeszcze do czasów królewskiej Polski - w przeciwieństwie do wzorców medalierskich, Polonia nie przywodzi na myśl bogini antyku, a rozłożysta suknia i osłaniająca jej włosy chusta przypomina raczej okres dynastii jagiellońskiej.Oprócz samej, bardzo czytelnej kompozycji symbolicznej, okoliczność uchwalenia Konstytucji 3 maja na wąskiej partii monet zaakcentowana została również datą. Zapis „3/V", a także monogramy Stanisława Wojciechowskiego i Władysława Grabskiego prezentować miał awers stu pięciozłotówek wybitych w srebrze. Jak wskazują eksperci, okolicznościowa wersja stanowi najrzadszą odmianę w tym metalu, nie licząc pojedynczego egzemplarza, który bez wątpienia opisywany jest jako próbny.Konstytucja - dyskusja wokół monet próbnych Mimo że omawiany wzór pięciozłotówki nigdy nie pojawił się w obiegu, zdania numizmatyków w kwestii klasyfikowania zachowanych monet jako próbnych są podzielone. Kierując się przesłankami wskazanymi przez Janusza Parchimowicza, egzemplarze z Konstytucją uznać należy za monety o charakterze obiegowym, które ze względów formalnych ostatecznie nie zostały do obiegu wprowadzone.Najrzadsza odmiana srebrnej pięciozłotówki z Konstytucją, wybita z monogramami SW − prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz WG − premiera Władysława Grabskiego. W cenniku Berezowskiego wyróżniona wysoką wyceną 200 zł względem pozostałych notowań rzędu 10, 15 zł.Jedna z najpiękniejszych, najrzadszych i najbardziej poszukiwanych monet okresu międzywojennego, powstała w nakładzie 100 egzemplarzy. Drobne ryski w polu, ale moneta pięknie zachowana. Polecamy do najlepszych kolekcji. Details: 24,95 g Ag Condition: 1- (UNC-) Literature: Parchimowicz P140a Starting price: 40000 PLN |  |
