| Antykwariat Numizmatyczny - Michal Niemczyk > Auction 43 | Auction date: 16 March 2024 |
| Lot number: 674 Price realized: 305,000 PLN (Approx. 77,327 USD / 71,017 EUR) Note: Prices do not include buyer's fees. | Show similar lots on CoinArchives Find similar lots in upcoming auctions on  |
| Lot description: Medals POLSKA/ POLAND/ POLEN / POLOGNE / POLSKO Jan III Sobieski. GOLD Medal to commemorate the election 5 ducats (5 dukaten) 1675 - UNIQUE AW: Głowa króla w wieńcu laurowym, pod popiersiem: IOAN:3 REX POL RW: Pod koroną zaplecione w wieniec gałązki laurowe. Na rozwiniętej wstędze napis: AUREA POST LAVREAM, data na końcach 16-75 Jan III został wybrany królem Polski w 1674 roku, termin koronacji wyznaczono na lipiec 1674 roku. Z po¬wodu trwającej wojny z Turcją jego koronacja opóźniała się. Odbyła się dopiero 1 stycznia 1676 roku. Sejm podjął specjalną uchwałę, ustalającą początek panowania od dnia elekcji, nie koronacji. W 1675 roku król odniósł zwycięstwo nad Turkami pod Lwowem i 25 sierpnia zjechał do Krakowa, gdzie odbyły się uroczystości elekcyjne. Z tej okazji wybito specjalną serię medali. Jeden z licznej serii różnych medali i żetonów poświęconych elekcji i koronacji marszałka wielkiego koronnego, oraz hetmana Jana Sobieskiego na króla Rzeczpospolitej. Wspaniale niesamowitą technikę wybicie medalu opisuje Sergiusz Stube: Wyjątkowej urody sarmacki medal projektu i wykonania Johanna Hohn'a młodszego. Prosta kompozycja bez barokowego przepychu, bez zbędnych ozdobników oraz charakterystycznych dla epoki Wazów „wypełniaczy pola" to przejaw zmiany trendów w sztuce. Na krążku o niewielkiej średnicy artysta zaprojektował bardzo wysokie, perfekcyjnie wykonane, trójwymiarowe popiersie monarchy w wieńcu laurowym. Pod nim krótka, nienachalna tytulatura: JOAN 3 REX POL. Zdumiewający sposób wycięcia popiersia, niezwykła plastyka reliefu, dbałość o proporcję i detale, magicznie ożywiają elekta. Rewers równie purytański. Centralnie złoty wieniec laurowy, dokooła niego, wypukła, matowana szarfa, wijąca się na doskonale wypolerowanym, lustrzanym tle. Na niej łacińska sentencja oraz data: 16 AVREA POST LAVREAM 75, będąca przekazem, że wybór Sobieskiego był następstwem jego licznych zwycięstw militarnych. Całość kompozycji wieńczy korona królewska. Prosty projekt w wyjątkowym wykonaniu mistrza. Piorunujący efekt! Zagadką pozostaje, jak wybito medal o tak wysokim reliefie. Niezwykle wyraźne detale oraz liczne spękania powierzchni stempla sugerują wielokrotne uderzenia przy użyciu znacznej siły, tym niemniej jest interesujące czy krążek przed wybiciem był surowy, czy specjalnie przygotowany ( tzn odlany z wstępnie zaznaczonym reliefem). Cudo godne znawcy! Medale królewskie wybite w złocie należą do rzadkości i na rynku pojawiają się niezmiernie rzadko. Złote egzemplarze przeznaczone były tylko dla króla i jego najbliższej świty. Egzemplarz w złocie był w zbiorze Z. Chełmińskiego, w Ermitażu i Frankiewicza (oferowany egzemplarz). Idealnie zachowany, rarytas do najlepszych kolekcji. Raczyński pisze: Jan III który zwycięstwami usłał sobie był drogę do tronu Polskiego, postępowaniem swojem od czasu Elekcyi usprawiedliwił podchlebne wyrazy i godła, które na tych medalach widzimy.Postanowił był Sejm elekcyjny: ze Koronacya nowo obranego Króla odprawić się miała w Lipcu roku 1674 lecz gdy Sobieski obronę kraju mając na oku, osobiście kierować pragnął działaniami wojennemi, Stany odłożyły tę uroczystość najprzód do dnia 1 Stycznia roku 1675 później do dnia 3 Lutego roku 1676 z tem przecież chlubnem dla nowego Monarchy zastrzeżeniem, iż lata jego panowania liczyć się miały od dnia jego Elekcyi, nie zaś od koronacyi, jak dotąd było w zwyczaju.Uświetnił Sobieski epokę poprzedzającą jego koronacyę, zdobył albowiem wiele miast na Podolu na Turkach i świetne nad nimi odniósł zwycięstwo niedaleko Lwowa, dnia 24 Sierpnia roku 1675. Zjechał na koniec do Krakowa na dzień wyznaczony i tam, że użyję słów umieszczonych na medalu pod liczbą 201 po laurowych koronach czoło swoje Królewską ozdobił. Obrządek koronacji Jana III tem więcej umysły narodu zajął, że połączony był z pogrzebowym obchodem Królów Jana Kazimierza i Michała (Wiśniowieckiego), których zwłoki na ten czas w kościele katedralnym w Krakowie złożono.Ciała zmarłych Królów antecessorów swoich, mówi naoczny tego obrządku świadek, wizytował Król Jmci Jan III u Ś. Floryana, gdzie go witała Akademia Krakowska.Nazajutrz (dnia 31 Stycznia roku 1676) Król Jmci i Xiążę Prymas z Imciami Biskupami i z Imci Pany Senatory zjechali do Ś. Floryana, włożywszy na katafalk, który był na jednym wozie zbudowany, obudwóch Monarchów zmarłych cadavera, i prowadzili je na zamek, onymże z płaczem i łzami ostatnią oddając usługę. Koni ośm w kapach axamitnych czarnych i do samej ziemi ubranych prowadziły wóz; Vota z herbami na blachach srebrnych circa wiszące nieśli różni Panowie. Sam Król Jmci pieszo szedł. JPanowie Chorążowie każdy z swego Województwa nieśli chorągwie z herbami. JP. Chorąży Koronny niósł czarną chorągiew spuściwszy ją na koniu i tak przyprowadziwszy ciała do zamku, na jednym je postawiono katafalku. Tak właśnie, jako Monarchów wielkich potrzebowała decentia ten żałobny funebralny akt odprawował się. Xiążę Prymas celebrował, Xiążę Biskup Krakowski miał przemowę, czyniąc condolencyę i sam Król Jmci condolebat z żalem i ze łzami kończąc żałosną przemowę.Potem odprawiwszy wszystkie ceremonie według zwyczaju Chrześciańskiego, ciała ziemi oddali, Króla Jmci Jana Kazimierza w kaplicy marmurowej, którą za życia swego zaczął był fundować, a Króla Jmci Michała w kaplicy Jagiełłowskiej.Nieskażona jest wiara servata zawsze u narodu Polskiego przeciw Monarchom swoim, w obserwancyi stateczność i po śmierci ich nie odstępując ab innata generositate. Za granicą w Królestwie Francuskim zeszłemu po złożeniu Korony Królowi Jmci Janowi Kazimierzowi, od narodu Polskiego monstratum est pignus amoris: przywiezionego z dalekich krajów do ojczystego Królestwa, tam gdzie ciała ojca, matki, braci i innych N. Monarchów odpoczywają, tam go ziemi oddali. Details: 17,25 g Au 30,2 mm Condition: PCGS MS62 (PCGS MS62) Literature: Raczyński.201; H-Cz.2408 Starting price: 160000 PLN |  |
